Innovatie bij gemeenten: verantwoord datagebruik

Het interpreteren van data is voor gemeenten een nuttige bron voor innovatie geworden. Big data, datagedreven werken; veel partijen richten zich erop. Maar het bezitten van al deze data brengt ook verantwoordelijkheden met zich mee. Welke data kan en mag je verzamelen als gemeente en welke niet? Hoe kan je zo transparant mogelijk zijn naar burgers toe over wat je als gemeente allemaal van ze weet? Kortom: hoe ga je verantwoordelijk met data om? Het zijn vragen die de gemeenten die wij geïnterviewd hebben bezighouden.

E-privacy

Theo Veltman, programmamanager innovatie van de gemeente Amsterdam, benoemt dat in zijn gemeente het plan ligt om striktere regels op te stellen omtrent e-privacy. Amsterdammers moeten zich vrij kunnen bewegen in openbare ruimtes zonder digitaal te worden gevolgd. De data die verzameld wordt als de burger zich digitaal meldt, dient veilig opgeslagen te worden. “Als gemeente moeten we zorgen voor een veilige stad, ook in digitaal opzicht,” aldus Theo. “Om dit te realiseren wordt er met burgers en verschillende afdelingen zoals informatievoorziening samengewerkt.”

Voor de wethouder van Economie, Brainport, Onderwijs, Innovatie en Sport van de gemeente Eindhoven, Stijn Steenbakkers, is ethiek het belangrijkst als het over data gaat. “Ik vraag me af of we alles moeten willen wat er tegenwoordig mogelijk is.” Deze mindset hoor je bij verschillende gemeenten terug: je kunt allerlei data over burgers verzamelen, maar dat betekent niet dat je alles moet bijhouden.

Amateurdata inzetten voor gemeentedoeleinden

Aan de andere kant kan veel data ook nieuwe inzichten opleveren. Data van burgers kan ook heel nuttig zijn. Een goed voorbeeld waarbij amateurdata wordt ingezet voor gemeentedoeleinden is het project rondom luchtkwaliteit in Hilversum. De data die amateurweerstations in Hilversum produceren, wordt gevalideerd door het RIVM. Op die manier wordt eenvoudig en goedkoop de luchtkwaliteit gemonitord.

Eigenlijk alle gemeenten geven aan het belangrijk te vinden dat burgers exact weten wat voor data verzameld worden en waar deze gegevens voor gebruikt (kunnen) worden. Ook onderdeel van de AVG, maar het belang wordt erkend. Ger Baron, chief technology officer bij de gemeente Amsterdam, is voorstander van open source data platformen. Via deze platformen moeten burgers altijd kunnen zien welke gegevens verzameld worden. “Op verschillende niveaus moeten er meer open structuren komen. Transparantie is heel belangrijk.”

Risico’s

Het beeld dat ontstaat: data is voor iedereen belangrijk, de gemeente ontkomt niet aan deze trend. Maar er zijn ook risico’s. De vraag is vooral hoe je het aanvliegt. De beste aanpak lijkt om binnen verantwoorde kaders te experimenteren voordat er breed geïnvesteerd wordt. Eerst aantonen wat de toegevoegde waarde van een bigdataproject is. Werken met datasystemen is namelijk ook zeer kostbaar.

Over deze reeks
Om inzicht te geven in hoe verschillende gemeenten innoveren en om van elkaar te leren, is Station10* langsgegaan bij vijftien medewerkers op allerlei niveaus van gemeenten door heel Nederland. De volgende artikelen maken deel uit van de zevendelige reeks over innovatie in gemeenten.

  1. Introductie
  2. Inclusiviteit
  3. Balanceren om te innoveren
  4. Samenwerking essentieel
  5. Verantwoord datagebruik
  6. Uitdagingen
  7. Belangrijkste thema’s

Station 10

De artikelen zijn geschreven door Xander Smit met hulp van Merel Jamin en Jordi Maijenburg (adviseurs van Station10). Xander is Senior Adviseur Station10 en leider van de Unit Publiek Domein. Bijna 20 jaar werkt hij mee aan de digitale revolutie. Ervaring vanuit bedrijven, maatschappelijke organisaties, startups en een eigen bureau. We danken de volgende medewerkers voor hun medewerking aan deze reeks:

Ger Baron
Chief Technology Officer
Gemeente Amsterdam

Henk van den Broek
Regiodirecteur en voorzitter
Respectievelijk zorgverlener Pluryn en Rondom Wijchen

Albert Engels
Procesmanager Bouw
Gemeente Rotterdam

Marijn Fraanje
Chief Information Officer
Gemeente Den Haag

Wilbert Hoondert
Strategisch Adviseur
Gemeente Delft

Joost de Koning
Senior Adviseur Economische Zaken
Gemeente Hilversum

Esther de Leeuw
Directeur Dienstverlening
Gemeente Amsterdam

John Nederstigt
Wethouder Duurzaamheid, Jeugd, Onderwijs, Volksgezondheid, Economie en Deregulering
Gemeente Haarlemmermeer

René Pauw
Beleidsmedewerker Smart City
Gemeente Hilversum

Daan Quaars
Wethouder Bouwen en Wonen, Evenementen en Sport
Gemeente Breda

Stijn Steenbakkers
Wethouder Economie, Brainport, Onderwijs, Innovatie, en Sport
Gemeente Eindhoven

Miranda Thijssen
Strategisch Adviseur Sociaal Domein
Gemeente Wijchen

Gerard Velders
Senior Medewerker Burgerzaken
Gemeente ‘s-Hertogenbosch

Theo Veltman
Rainmaker Innovation & Programmamanager Innovation
Gemeente Amsterdam

Over Station10

Station10 helpt organisaties veranderen. Van start – een strategie met slimme keuzes – tot finish – een succesvolle invoering in de organisatie leidend tot de eerste concrete resultaten. Station10 zorgt tijdens het gehele proces voor innovatief, resultaatgericht en verantwoord digitaliseren in het publiek domein. Onafhankelijk. Met kennis van productontwikkeling en digitalisering.

Bekijk alle berichten van Station10 →