Dat ons oordeel door veel factoren wordt beïnvloed en meestal niet zo zuiver is weten we inmiddels wel. De belangrijkste oorzaak is dat we mens zijn en per definitie niet feilloos. Prima, zul je zeggen, want sociale verbondenheid is soms belangrijker dan het bij het rechte eind hebben. Dat wordt anders als anderen slachtoffer worden van onze oordelen. Als twee mensen voor hetzelfde vergrijp een andere straf krijgen. Of als verzekeringspremies voor identieke woningen enorm verschillen. Hoe ontstaan dit soort situaties?
Inhoud
In zijn boek Ruis dat Kahneman samen met Olivier Sibony en Cass Sunstein schreef toont hij aan dat al onze beslissingen en oordelen onderhevig zijn aan ruis. Voor de goede orde is ruis iets anders dan een structurele fout in onze besluiten, dat heet in zijn boek bias. Ruis is iets dat je achteraf kunt constateren door gegevens te vergelijken of door je doel te vergelijken met het resultaat. Ruis is niet systematisch maar ontstaat veelal onbewust door allerlei invloeden van buitenaf (bijvoorbeeld groepsdruk) of binnenuit (je voorkeuren). En ruis leidt aantoonbaar tot slechtere resultaten en vaak ook tot schade.
In veel hoofdstukken onderbouwt Kahneman zijn bewijs met statistische formules. In het begin lukt het nog aardig om die te volgens als hij het over standaarddeviaties heeft, maar allengs worden de statistische formules lastiger om te volgen. Bij het lezen merk je dan ook dat je die formules voor lief neemt en je meer op het verhaal zelf focust. Dat is interessant genoeg en je wordt bewust van de processen die ervoor zorgen dat jouw besluiten helemaal niet zo goed zijn als je zelf denkt. En daar is zeker wat aan te doen.
Oordeel
Het hoogtepunt van Kahneman was zijn boek Ons feilbare denken dat iedere manager – nee, ieder mens – in zijn boekenkast moet hebben staan. Zijn nieuwe boek Ruis voelt als voortbouwen op dat succes. Natuurlijk, Kahneman is hoogleraar en hij mag best wat moeilijke woorden en begrippen gebruiken maar langzamerhand gaat het tijdens het lezen tegenstaan dat veel kennis van statistiek nodig is om zijn betoog te kunnen volgen. Dat zal voor veel managers een afhaker zijn en dat is een gemiste kans. Het voelt letterlijk alsof je weer in het eerste jaar van je studie voor dat lastige statistiekexamen staat en maar hoopt op een mager zesje zodat je met de hakken over de sloot verder kunt.
Toch bevat het boek veel informatie waar je iets aan hebt. Door de mechanismes te beschrijven die ervoor zorgen dat onze oordelen verre van perfect zijn en anderen daar slachtoffer van kunnen worden draagt het bij aan een eerlijker samenleving.
Wat je eraan hebt
Na het lezen van Ruis:
- weet je beter hoe besluit- en oordeelsvormingen in je hersenen plaatsvinden
- ben je je bewust van systematische, onbewuste en min of meer toevallige invloeden
- kun je betere beoordelingen maken
Het boek Ruis is een uitgave van Nieuw Amsterdam en is te verkrijgen via de boekhandel.
