Corporate social responsibility (CSR) and irresponsibility (CSIR) staan in toenemende belangstelling. Onderzoekers praten steeds over de voordelen van dit maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) en de slechte invloeden van zogenaamde onverantwoorde activiteiten. Maatschappelijk verantwoord ondernemen helpt bedrijven bijvoorbeeld om vertrouwen en steun van stakeholders te krijgen, terwijl onverantwoordelijke activiteiten de reputatie van bedrijven schaadt en het voortbestaan van de onderneming bedreigen. Erger nog, slecht bedrijfsgedrag komt altijd in het nieuws. Je kunt je afvragen waarom bedrijven slechte dingen doen, aangezien dit negatieve resultaten leidt.
Betere prestaties
Ten eerste is maatschappelijk verantwoord ondernemen een rationele beslissing van bedrijven en topmanagers. Een groot aantal onderzoeken beweert dat CSR de prestaties van een bedrijf op indirecte manieren kan verbeteren, zoals het verbeteren van de bedrijfscapaciteiten, concurrentievoordelen en reputatie. Onverantwoordelijk gedrag kan de prestaties echter direct verbeteren. Het verstrekken van onethische verkooppraktijken kan bijvoorbeeld de verkoop verhogen en in korte tijd inkomsten genereren, terwijl het storten van ongezuiverd afvalwater de behandelingskosten kan verlagen. Onderzoekers hebben de redenen voor CSIR-gedrag vanuit twee perspectieven besproken, namelijk druk en kansen.
Druk
De druk komt van verschillende mensen en organisaties, waaronder klanten, branchegroepen, leveranciers, financiële instellingen en aandeelhouders. Hogere verwachtingen van interne en externe stakeholders zetten bedrijven onder druk. Het is heel moeilijk om al goede prestaties te verbeteren, maar bedrijven willen hun stakeholders niet teleurstellen. Deze druk kan echter de kans op illegaal gedrag vergroten (Mishina, Dykes, Block en Pollock, 2010).
Bovendien kan de druk van concurrenten ook leiden tot CSIR-activiteiten, omdat bedrijven alles kunnen doen om te overleven. Naast druk hebben CSIR-praktijken bepaalde omgevings- en organisatorische voorwaarden nodig. De juridische omgeving is erg belangrijk: als wet- en regelgeving dubbelzinnig is, kunnen managers onethisch gedrag vertonen om te profiteren van onduidelijkheden in de wet. Bovendien decentraliseren de ondernemingen die de nadruk leggen op innovatie over het algemeen de controles, waardoor werknemers de kans krijgen om innovatieve maar onethische oplossingen voor problemen te ontwikkelen.
Straf
Hoewel CSIR de bedrijfsprestaties direct kan verbeteren, kan het een negatief effect hebben – bestraffing van stakeholders. Echter doen stakeholders dit niet altijd. Een van de redenen is dat stakeholders de CSIR-praktijken mogelijk niet opmerken. Als ze het slechte gedrag van bedrijven wel opmerken wordt hun oordeel over CSIR beïnvloed door verschillende factoren, zoals het imago van bedrijven en hun interpretatie van de slechte gebeurtenissen. Daarom is het voor bedrijven mogelijk om slecht gedrag te rationaliseren om straf te vermijden.
Wanneer bedrijven hun sociale onverantwoordelijkheid niet kunnen rechtvaardigen kunnen ze iets doen om belanghebbenden de onverantwoordelijke bedrijfsgebeurtenis te laten ‘vergeten’ door de aandacht te manipuleren die wordt besteed aan een gebeurtenis en zelfs het zwijgen opleggen (Mena Rintamaki en Fleming, 2016). Dus zelfs als bedrijven zich inlaten met sociaal onverantwoorde activiteiten, is het mogelijk dat ze geen nadelige gevolgen ondervinden. In dit geval, waarin CSIR winst zonder straf oplevert, is het niet verwonderlijk dat bedrijven onethische beslissingen nemen.
Dit artikel is geschreven door Elle Li van de Rijksuniversiteit Groningen